Product Admin Menu

KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ HĐND, BẦU CỬ ĐẠI BIỂU HĐND

I, Kiến thức cơ bản về Hội đồng Nhân dân (HĐND)

1, Vị trí, chức năng, nhiệm vụ và các mối quan hệ công tác của  HĐND

a, Vị trí

.Do cử tri ở địa phương bầu ra

. Là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương

.Đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân

. Chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên

b, Chức năng, nhiệm vụ

.Chức năng: có 2 chức năng chính là chức năng quyết định và chức năng giám sát.

.Nhiệm vụ, quyền hạn: được quy định rõ ở 2 khu vực nông thôn, đô thị

Khu vực nông thôn : được quy định rõ cho 3 cấp Tỉnh, Huyện, Xã

Cấp tỉnh(điều 19): Bảo đảm việc tổ chức thi hành Hiến pháp, pháp luật; Xây dựng chính quyền; Quyết định kế hoạch phát triển KTXH dài hạn, trung hạn, hàng năm , quy hoạch, kế hoạch phát triển nghành, lĩnh vực, dự toán thu chi ngân sách…; Quyết định các biện pháp phát triển giáo dục, đào tạo, khoa học, công nghệ, vẩn hoá, thông tin, thể dục thể thao; Quyết định các biện pháp phát triển y tế, lao động và thực hiện chính sách xã hội; Quyết định các biện pháp thực hiện chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo; Quyết định các biện pháp bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; Giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật và việc thực hiện các Nghị quyết của HĐND; Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

Cấp huyện (điều 26): Ban hành các Nghị quyết, quyết định các biện pháp thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình trong tổ chức và thi hành Hiến pháp, pháp luật lĩnh vực quốc phòng, an ninh, xây dựng chính quyền; Quyết định các Kế hoạch phát triển KTXH trung hạn, hàng năm, dự toán thu chi ngân sách, quy hoạch, kế hoạch phát triển nghành, lĩnh vực, biện pháp quản lý, sử dụng đất, rừng núi, sông hồ, tài nguyên; Quyết định biện pháp phát triển hệ thống giáo dục, phát triển sự nghiệp văn hoá, thông tin, thể dục thể thao, y tế, chính sách xã hội, chính sách dân tộc, tôn giáo; Giám sát việc tuân theo HP, PL, việc thực hiện các Nghị quyết của HĐND huyện và các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

Cấp xã (điều 33): Ban hành Nghị quyết, quyết định theo nhiệm vụ,quyền hạn các biện pháp bảo đảm trật tự an toàn xã hội, đấu tranh phòng chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật, Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm 1 số chức danh, Quyết định dự toán thu chi ngân sách trên địa bàn,quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án của xã trong phạm vi được phân quyền; Thực hiện nhiệm vụ giám sát và các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.

Khu vực đô thị: được quy định rõ đối với thành phố trực thuộc Trung ương, quận, thị xã và thành phố trực thuộc tỉnh, phường, thị trấn

Cấp TP trực thuộc TƯ (điều 40): như cấp tỉnh nhưng quy định rõ thêm nhiệm vụ quyết định quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị, biện pháp phát huyện vai trò của đô thị lớn, biện pháp quản lý dân cư

Cấp quận (điều 47): tương tự như đối với cấp huyện

Cấp thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc TW (điều 54): như đối với cấp huyện nhưng quy định rõ thêm nhiệm vụ quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị trên cơ sở quy hoạch của tỉnh, TP trực thuộc TW; quyết định cơ chế chính sách thu hút đầu tư phát triển đô thị, các biện pháp quản lý dân cư

 Cấp phường (điều 61): tương tự như đối với cấp xã

 Cấp thị trấn (điều 68) : tương tự như đối với cấp xã

 Đối với địa phương ở hải đảo (điều 73): chỉ quy định chung về chính quyền địa phương theo hướng thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn tương ứng với địa phương cùng cấp ở đất liền và quy định thêm có thể quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật khác để tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bảo đảm tính linh hoạt, chủ động nhằm bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia

Đối với đơn vị hành chính- kinh tế đặc biệt: luật quy định quyền hạn, quy trình thành lập đơn vị hành chính- kinh tế đặc biệt và 1 số vấn đề có tính nguyên tắc trong tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương (bao gồm HĐND & UBND)

 c, Các mối quan hệ công tác

 Được quy định chung tại điều 15: Chính quyền địa phương tạo điều kiện để UB MTTQVN và các tổ chức chính trị- xã hội động viên Nhân dân tham gia xây dựng và củng cố chính quyền, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước, giám sát, phản biện xã hội..,Chính quyền địa phương có trách nhiệm lắng nghe, giải quyết và trả lời các kiến nghị của UB MTTQVN và các tổ chức chính trị- xã hội ở địa phương

2, Cơ cấu tổ chức của HĐND

 a, Đại biểu HĐND

Cử tri ở địa phương nào thì bầu ĐBHĐND ở địa phương đó, số lượng ĐBND được quy định rõ trong luật. Ví dụ: đối với tỉnh miền núi, vùng cao có từ 500.000 dân trở xuống được bầu 50 đại biểu, trên 500.000 dân thì cứ thêm 30.000 dân được bầu thêm 1 đại biểu nhưng tổng số không quá 85 ĐB; tỉnh không thuộc diện trên nếu có dưới 1 triệu dân được bầu 50 ĐB, nếu trên 1 triệu dân thì cứ thêm 50.000 dân được bầu thêm 1 ĐB nhưng tổng số không quá 95 ĐB. Cấp huyện cũng có quy định tương tự với số ĐB được bầu từ 30 ĐB đến 45 ĐB. Cấp xã được bầu từ 15 đến 35 ĐB.

b, Thường trực và các Ban của HĐND

Luật quy định Thường trực HĐND cấp tỉnh gồm Chủ tịch, 2 PCT, các Trưởng Ban, CVP HĐND. Đối với cấp huyện và cấp xã, Thường trực HĐND gồm Chủ tịch, 1 PCT, các Trưởng Ban.

Đối với các Ban, luật quy định cấp tỉnh có 3 đến 4 Ban là Ban pháp chế, Ban kinh tế- ngân sách, Ban văn hoá- xã hội, nơi nào có đông đồng bào DTTS thì có thể thành lập Ban dân tộc . Cấp huyện có từ 2 đến 3 Ban là Ban pháp chế, Ban kinh tế-xã hội, nơi có đông đồng bào DTTS thì có thể thành lập Ban dân tộc. Cấp xã có 2 Ban là Ban pháp chế và Ban kinh tế- xã hội.

II, Về bầu cử đại biểu HĐND

1, Trách nhiệm của các cơ quan

.Quốc hội quyết định ngày bầu cử toàn quốc (bầu ĐB HĐND các cấp cùng ngày với bầu ĐBQH, phải là ngày chủ nhật và được công bố chậm nhất là 115 ngày trước ngày bầu cử ), quyết định thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia (HĐ BCQG)

.Hội đồng bầu cử quốc gia hướng dẫn công tác bầu cử ĐBHĐND các cấp

. Uỷ ban thường vụ Quốc hội hướng dẫn việc xác định dự kiến cơ cấu, thành phần, phân bổ số lượng người được giới thiệu ứng cử ĐB HĐND các cấp; tổ chức giám sát công tác bầu cử ĐBHĐND

. Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan ngang bộ thuộc chính phủ, Uỷ ban nhân dân các cấp thực hiện công tác bầu cử theo quy định của pháp luật, tổ chức thực hiện các biện pháp bảo đảm kinh phí, hướng dẫn việc quản lý, sử dụng kinh phí tổ chức bầu cử, bảo đảm công tác thông tin,tuyên truyền, an ninh, an toàn và các điều kiện khác phục vụ công tác bầu cử

. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử ĐBHĐND các cấp,tham gia giám sát việc bầu cử

.Uỷ ban bầu cử các cấp (do UBND sau khi thống nhất với Thường trực HĐND, Thường trực UB MTTQVN cùng cấp quyết định thành lập, chậm nhất là 105 ngày trước ngày bầu cử) tổ chức bầu cử ĐBHĐND các cấp tương ứng

. Thường trực HĐND dự kiến cơ cấu, thành phần, số lượng ĐBHĐND của cấp mình. Có trách nhiệm cùng UBND cùng cấp giám sát, kiểm tra và thực hiện công tác bầu cử ĐBHĐND theo quy định của pháp luật

 . Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức xã hội, đơn vị lực lượng vũ trang, đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế có trách nhiệm tạo điều kiện để các tổ chức phụ trách bầu cử thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình

2, Đơn vị bầu cử và Khu vực bỏ phiếu

 . ĐBQH và ĐBHĐND được bầu theo đơn vị bầu cử. Đối với bầu cử ĐBHĐND, cấp tỉnh được chia thành các đơn vị bầu cử ĐBHĐND cấp tỉnh, cấp huyện được chia thành các đơn vị bầu cử ĐBHĐND cấp huyện, cấp xã được chia thành các đơn vị bầu cử ĐBHĐND cấp xã. Số đơn vị bầu cử ĐBHĐND, danh sách các đơn vị bầu cử và số lượng ĐBHĐND tại mỗi đơn vị bầu cử ở từng cấp  do UBBC ở cấp đó quyết định theo đề nghị của UBND cùng cấp chậm nhất là 80 ngày trước ngày bầu cử

. Tại mỗi đơn vị bầu cử ĐBHĐND, UBND sau khi thống nhất với Thường trực HĐND, Ban thường trực UBMTTQVN cùng cấp quyết định thành lập Ban bầu cử ĐBHĐND cấp đó

.Khu vực bỏ phiếu: Mỗi đơn vị bầu cử ĐBHĐND chia thành các Khu vực bỏ phiếu (có từ 300 đến 4000 cử tri, miền núi, vùng cao, hải đảo có thể có số cử tri ít hơn 300) . Luật cũng quy định những trường hợp được thành lập Khu vực bỏ phiếu riêng (đơn vị vũ trang, bệnh viện, cơ sở giáo dục bắt buộc..,). Việc xác định Khu vực bỏ phiếu do UBND cấp xã quyết định và được UBND cấp huyện phê duyệt.Khu vực bỏ phiếu bầu cử ĐBQH đồng thời là Khu vực bỏ phiếu bầu cử ĐBHĐND các cấp. Chậm nhất là 50 ngày trước ngày bầu cử, UBND cấp xã sau khi thống nhất với Thường trực HĐND và Ban thường trực UBMTTQVN cùng cấp thành lập ở mỗi Khu vực bỏ phiếu một Tổ bầu cử để thực hiện công tác bầu cử ĐBQH và ĐBHĐND các cấp (đối với những huyện không có đơn vị hành chính cấp xã, việc thành lập Khu vực bỏ phiếu và Tổ bầu cử do UBND huyện quyết định

3, Những quy định về ứng cử ĐBHĐND

 a,Tiêu chuẩn

.Là công dân Việt Nam (có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam), đủ 21 tuổi trở lên

.Trung thành với Tổ quốc, Nhân dân, Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Có phẩm chất đạo đức tốt, cần,kiệm, liêm chính, chí công vô tư; gương mẫu chấp hành pháp luật, có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí. Có trình độ văn hoá, chuyên môn, đủ năng lực, sức khoẻ, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ đại biểu. Có điều kiện tham gia các hoạt động của HĐND. Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, được Nhân dân tín nhiệm

  b,Quy trình hiệp thương giới thiệu người ứng cử ĐBHĐND (theo Nghị quyết liên tịch số 09/2021/NQLT- UBTVQH14-CP- ĐCTUBTWMTTQVN có hiệu lực thi hành từ 15/1/2021)

 .Ban thường trực UBMTTQVN ở mỗi cấp triệu tập, chủ trì Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất: thống nhất về cơ cấu, thành phần, số lượng người được giới thiệu ứng cử ĐBHĐND của cấp mình đối với mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị và thôn, tổ dân phố (từ ngày 03/2 đến ngày 17/2/2021)

 .Cơ quan, tổ chức, đơn vị, thôn , tổ dân phố giới thiệu người của đơn vị mình ứng cử ĐBHĐND (từ ngày 24/2 đến 11/3/2021)

. Hội nghị hiệp thương lần thứ hai (từ ngày 15 đến 19/3/2021): Hội nghị thỏa thuận về cơ cấu, thành phần, số lượng người được giới thiệu ứng cử ĐBHĐND, lập danh sách sơ bộ những người ứng cử ĐBHĐND từng cấp tương ứng để lấy ý kiến của cử tri nơi cư trú (từ 21/3 13/4/2021)

.Xác minh, làm rõ những vụ, việc, những vấn đề cử tri nêu về ứng cử viên

.Hội nghị hiệp thương lần thứ ba (từ 14/4 đến 18/4/2021, chậm nhất là 35 ngày trước ngày bầu cử): lập danh sách những người đủ tiêu chuẩn ứng cử ĐBHĐND cấp tương ứng và chậm nhất là ngày 23/4/2021, Ban thường trực UBMTTQVN cấp tỉnh gửi Biên bản Hội nghị hiệp thương lần thứ ba, danh sách những người đủ tiêu chuẩn ứng cử ĐBHĐND cấp tỉnh đến HĐBCQG, UBTVQH, CP, UBTWMTTQVN và Thường trực HĐND, UBBC cấp tỉnh. Ban thường trực UBMTTQVN các cấp gửi Biên bản Hội nghị hiệp thương lần thứ ba, danh sách những người đủ tiêu chuẩn ứng cử ĐBHĐND cấp mình đến Thường trực HĐND, UBND, UBMTTQVN cấp trên trực tiếp, đến thường trực HĐND, UBBC cùng cấp

c, Đối với người tự ứng cử: những người xét thấy mình có đủ tiêu chuẩn ứng cử ĐBHĐND ,có nguyện vọng ứng cử thì nộp hồ sơ ứng cử tại Uỷ ban bầu cử cấp tương ứng, chậm nhất là 70 ngày trước ngày bầu cử . Sau khi nộp hồ sơ ứng cử, người ứng cử sẽ được các cơ quan tổ chức bầu cử hướng dẫn các bước tiếp theo để đảm bảo quyền ứng cử.

d, Một số lưu ý về quyền, trách nhiệm của người ứng cử ĐBHĐND

  . Ở góc độ người ứng cử ĐBHĐND, người ứng cử có các quyền được yêu cầu các cơ quan chức năng bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Được tham gia các hoạt động TXCT, vận động bầu cử theo quy định của pháp luật. Được thông tin, giải trình về những vấn đề liên quan đến cá nhân…

 . Về trách nhiệm, người ứng cử ĐBHĐND có trách nhiệm tuân thủ các quy định của pháp luật về bầu cử; trung thực, đầy đủ trong việc lập hồ sơ ứng cử; tham gia đầy đủ, đúng pháp luật các kế hoạch, hoạt động có liên quan đến người ứng cử của tổ chức bầu cử ;...